Thursday, March 26, 2009

Tragedy 1996


Churachandpur history a reh thei tawh loh tur, he khawvel ah kan awm chhung ah kan thisen a bet tlat tur , hmangaih te nen a min then hrang tu, mi tam tak rehtheihna a hruai lut tu “churachandpur buai” kha a va lo rapthlak tak em! Eng vanga buai nge? Tih lam rawn sawi tum ka ni lo va, khami buai a, in hnam hnawih miah loh te a nghawng dan ka tawn hriat atangin tlem te ka han sawi ve dawn ani.

Khatih hunlai khan pawl 5 ka zir ve a, naupang kan nih vang nge chuti em a han hlauh vak kha kan nei lo va, mahse tlem a U deuh te kha chu an ralti thei hle ani, thenkhat nula rim na te inah riak ta mai pawh sawi tur an awm nawk!! Kan veng “Thingkangphai(TKP)” hi A leh B a inthen a ni a “A” lam hi Kuki leh Metei ho in an chang a, tin “B” lam hi Mizo ten kan chang ve thung a. TKP hi Tiddim road hrul a awm anih vang hian hnam dang te ho pawh hian nuam an ti hle a, Singngat, Zezaw, Khuga dam, Lhingsiphai I kal dawn a nih chuan TKP hi i pal tlang ngei ngei a ngai ani. TKP “A” hi chhim lamah a awm a, ti chuan TKP hmar lamah New Lamka(Zogam)a ni a, tichuan Mizo ho chu neutral line tak a kan awm a. A tute lam zawk zawk pawh hian TKP hi ram ri ah rawn nei in, Veng sang lam atangin an in ral sai ta thin anih kha! A bengchheng duh thin khawpmai.

Neutral line a awm tih tak a, chhungkaw tin ten “Bunker” kan lai a, thingphel chhuat deuh vek hmang kan nih vang in silai a rik tawh chuan chhuat chu kai hawng in “Bunker” ah riah run kan rem ta thin a nih kha, tun hnu a ka ngaihtuah chang hian a va lo retheih thlak em!! In hnam hnawih maih loh te pawh khatih khawp a min nghawng nasa a, midang te phei chu ava nasa dawn em..ka ti thin. Khatih hunlai kha chuan tlai dar 3 a rik tawh chuan zanriah kan kil zo der tawh thin a ni, tin “concrete building” nei te in kha chu a lun thei hle, silai mu leng tawn fuh kha kan hlauh ber anih vangin “Bunker” nei ve lo te chu “concrete building” nei te inah kan riak lut ta thin a nih kha. Zan khat chu kan kawt a phone ban hi silai mu in a rawn deng kaw hawk a, chutah kan tin pui…ti chuan huan a thingfanghma kung a zu fik bung leh hmawk mai a…! kha mi zan kha chu “den” ve tak ani. Chutah kan kawmchhak huanah “bomb” an la char zui, lo puak ta chu nise….he thu te hi ka ziak thei a ngem te ka ti rilru ta mai mai a. Neutral line a awm tih tak a, a tu a te zawk zawk pawh hi an ngam pa bawk a, an in veh lai han tawng fuh hi chuan a “zahthlak” ve duh thin khawpmai.:-)

Final exam neih a lo hun, tumah lehkha zir thei awm hek lo chu, a hmingin kan va present a pawl min sawn tir vek..!! exam laklawh lai pawh a sawi theih loh, silai a rik tawh chuan kan bawk thap zel mai maw le….a nuihzathlak duh thin khawpmai. Kan in kha thing in ve mai a nih vangin, thenawm te inah hian kan riak mai zel a, mahse unau raltlan te ho tan erawh “concrete building” ang ani, thlamuang takin riah run an rem ve thei tlat, Mizo veng a nih hrim hrim vang khan an thlamuang ve em em ani. Kan veng Biakin ah unau Kuki ho an rawn raltlan a, khaw thenawm Kawnpui ah Meitei ho, Kawnpui tlang ah an bawng ghari te nen a an insuan lai hmuh kha chuan Israel fate tuipui sen kan tur pawh an ang lek lek ani. Zan ah silai rik na hmun kan chhinchhiah ker a, zing taka “kartut” chhar turin naupang rual kan tlan khawm ta thin anih kha, silai kartut in zungbun te kan chher ve a, tha ve ang reng khawpmai. Nuam ve deuh mai chu, silai an han kap a, e chu chu AK 47, SLR, 303, LMG etc ri anih chu..ti in kan in risk siak thin a, hlimawm ve deuh mai chu ani. Tunhnu thleng pawh hian fiamthu ah an sawi thin, silai ri hriat tur a awm loh chuan mut a tui thei tawh lo ve.:-), tin pa khat pawh kha an tia lawm, a nupui kha paite a ni si, amah kuki a ni bawk si a, ti hian a nupui hnen ah chuan a sawi e an ti ”paite tawng I hman vaih chuan ka beng nek che ni mai” zu han ti a. Ti hian ka ngaihtuah ta mai mai a, inneih pawlh pawh hi…he tiang thil a rawn thlen hi chuan buaithlak duh thin khawp ang.


A nghawng:
*In leh lo, unau, nu leh pa tam takin an chan Kut dawh an pung nasa hle.
*Tunhma a Zohnahthlakte khawpui ti hial a kan lo chhal kha, tunah chuan mahni lal ram theuh humhim tum in tan kan khawh theuh ta.
*Kha thil thleng kha tu a te thisenah pawh a bet tel tlat, in rem nan sa ui tan mahse, rilru ah a thi thei tawh lo, eng thil pawh ti ila, nang ni chu tih a ni zel ta. Chu chuan kan inlungrualna a ti khi tial tial, insuihkhawm leh hi a thuphung aiin a taka tisaa chantir a harsa zawk ani.

7 comments:

Jona said...

I ziak ngaihnawm/run thiam hle mai. Thil kalhmang leh mimir rilru pawh i sawi ang kha a dikin ka hria.

'Churachandpur buai' kha chu hahthlak tak a ni. Kan khua thleng thlengin kan buai phah a! Lehlam lehlama thian nei kan nih avangin a hahthlak lehzual. Neutral chung pawh khan rilru chu a rip hle tho. Khatiang buai kha chu thleng tawh lul suh se...

Tharax said...

buai laia i naupan ang huin i recollect tha hle mai... a aia chipchiar zawk kan la beisei ang...

Awzzman said...

@Jona: nia ti raw..hrehawm tak ania...tuboh leh perek in karah awm kan ni ringawt mai....civil war zawng a lo va rapthlak em...!!

@Tharax: Pu Thar, nia khatih hunlai khan pawl 5 chauh ka la zir a..Don bosco ah khan BMX nen hlauthawng chun chung in kan rawn kai thin kha nia...dan ve duh khawpmai.. nia, TKP bik ah thil thleng tlem sawi tur ka la nei..ka rawn la hlui mawlh ang che u..

Zara Ralte said...

buai lai hi ka thiante Saikawt a mi ten min hrilh thin a,anni unau pawh buai vanga Aizawl a lehkha zir tura rawn chhuk an nia, a rapthlak in a ngaihnawm phian thin!!

Awzzman said...

@azassk: thawnthu ngaihnawm tak a tling a sin...a hlauhawm viau na chu...leh lamah nuam ve tak chu a ni..heheh,

Unknown said...

ngaihnawm hle mai

Anonymous said...

ni e, kha buai molh kha cu a........ tun hnu thleng poh hian khovel hmundangah refugee (thru TV)k hmuh apiangin k hrechhuaklo theilo